ADLİ KONTROL UYGULAMASI

            Ölçülülük ilkesi uyarınca, tutuklama yoluna başvurmayı gerektirmeden sonuç almanın mümkün olabileceği durumlar vardır. Tutuklama, özgürlüğü kısıtlayıcı bir durumdur. Bu durumda tutuklamaya başvurmaya gerek kalmadan sonuç alınabilir ise Adli Kontrol tedbiri uygulanabilir.

Adli Kontrol hükümlerinin uygulanabilmesi, hâkim takdirine kalmaktadır. Adli Kontrol uygulamasının yetersiz kalacağı konusunda fikir oluşursa, hukuki ve maddi sebepleri ele alınarak tutuklama kararı vermesi mümkün olacaktır.

Hastalık durumu ağır veya engel durumu sebebiyle infaz süresi boyunca, kurum koşulları dolayısıyla bireysel olarak yaşantısını idame ettiremediği belli olan veyahut hamilelik durumu olan veya henüz doğumunun üzerinden altı ay geçmemiş olan kadın şüphelilerin tutukluluk halleri yerine adli kontrol hükümlerinin uygulanmasına karar verilebilir.

Kasten işlenen vücut dokunulmazlığının ihlali haricinde, üst sınırı iki yıldan az olan suçlarda veya adli para cezasının öngörülmüş olduğu suçlarda tutuklama yapılabilmesinin imkânı yoktur. Ancak tedbir uygulanan kişinin ihlal sonucunu doğuran davranışları sonrasında tutuklamaya başvurulabilir.

CMK m.109/3’e göre; “Adli kontrol, şüphelinin aşağıda gösterilen bir veya birden fazla yükümlülüğe tabi tutulmasını içerir;

 

a.     Yurt dışına çıkamamak

b.     Hâkim tarafından belirlenen yerlere, belirtilen süreler içinde düzenli olarak başvurmak

c.      Hâkimin belirttiği merci veya kişilerin çağrılarına ve gerektiğinde mesleki uğraşlarına ilişkin veya eğitime devam konularındaki kontrol tedbirlerine uymak

d.     Her türlü taşıtları veya bunlardan bazılarını kullanamamak ve gerektiğinde kaleme, makbuz karşılığında sürücü belgesini teslim etmek

e.      Özellikle uyuşturucu, uyarıcı veya uçucu maddeler ile alkol bağımlılığından arınmak amacıyla, hastaneye yatmak dahil, tedavi veya muayene tedbirlerine tabi olmak ve bunları kabul etmek

f.      Şüphelinin parasal durumu göz önünde bulundurularak, miktarı ve bir defada veya birden çok taksitlerle ödeme süreleri, Cumhuriyet savcısının isteği üzerine hakimce belirlenecek bir güvence miktarını yatırmak

g.     Silah bulunduramamak veya taşıyamamak, gerektiğinde sahip olunan silahları makbuz karşılığında adli emanete teslim etmek

h.     Cumhuriyet savcısının istemi üzerine hakim tarafından miktarı ve ödeme süresi belirlenecek parayı suç mağdurunun haklarını güvence altına almak üzere ayni veya kişisel güvenceye bağlamak

i.       Aile yükümlülüklerini yerine getireceğine ve adli kararlar gereğince ödemeye mahkûm edildiği nafakayı düzenli olarak ödeyeceğine dair güvence vermek

j.      Konutunu terk etmemek

k.     Belirli bir yerleşim bölgesini terk etmemek

l.       Belirlenen yer veya bölgelere gitmemek” adli kontrol kararına konu olan yükümlülüklerdir.

 

Adli Kontrol kararı verilebilmesi için bir istem yapılması gerekmektedir. Bu istem Cumhuriyet savcısı tarafından yapılabileceği gibi tutuklanması talebinde bulunulan şüpheli tarafından da istem yapılabilecektir. Adli Kontrol kararı tutuklama kararını verebilen tüm makamlar tarafından verilebilir.

Adli Kontrol, geçici bir tedbir olarak karşımıza çıkmaktadır. Mahkûmiyet kararı verilmesi durumunda sona erebileceği gibi, delil karartma şüphesi ve benzeri durumların ortadan kalkması sonucunda da Adli Kontrol tedbirine son verilebilecektir.

CMK m.111’de Adli Kontrol kararının kaldırılması düzenlenmiştir. Buna göre;

 

1.     Şüpheli ve sanığın istemi üzerine, Cumhuriyet savcısının görüşünü aldıktan sonra hâkim veya mahkeme 110. maddenin ikinci fıkrasına göre (CMK m.110/2: Hâkim, Cumhuriyet savcısının istemiyle, adli kontrol uygulamasında şüpheliyi bir veya birden çok yeni yükümlülük altına koyabilir; kontrolün içeriğini oluşturan yükümlülükleri bütünüyle veya kısmen kaldırabilir, değiştirebilir veya şüpheliyi bunlardan bazılarına uymaktan muaf tutabilir.) beş gün içinde karar verebilir.

2.     Adli kontrole ilişkin kararlara itiraz edilebilir.

 

 

 

Stj. Av. Batın ÇEBİ