SOYBAĞININ REDDİ DAVASI

Soybağının reddi davası, babalık karinesine göre kurulmuş olan baba ile çocuk arasındaki soybağının gerçeğe uygun olmadığının mahkeme tarafından tespit edilmesidir. Soybağının reddi davası yenilik doğuran bir dava türü olup mahkeme tarafından soybağının reddi davasının kabul edilmesi halinde çocuk ile baba arasındaki soybağı ortadan kalkar. Soybağının reddine ilişkin hükümler TMK'da madde 286 ila 291 arasında düzenlenmiştir.

A- Taraflar

Soybağının reddi davasını açma hakkı çocuk ile kocaya tanınmış olup çocuk ile kocanın her birinin bağımsız dava açma hakkı bulunmaktadır(TMK m.286). Ayrıca diğer bazı ilgililerin de dava açma hakkı bulunmaktadır. Biyolojik olarak baba olmayan kişinin soybağının reddi davası açması halinde koca, anne ve çocuğa karşı davayı açmak zorundadır. Çocuğun soybağının reddi davası açması halinde ise çocuk soybağının reddi davasını anne ile kocaya karşı açması gerekmektedir. Çocuk ergin değilse davayı çocuk adına kayyım açar. Soybağının reddi davasını açabilecek kişiler TMK'da açıkça belirtilmiş olup annenin soybağının reddi davası açabilmesi mümkün değildir.

B- İspat

aa) Evlilik içinde ana rahmine düşme

Evlenme tarihinden başlayarak en az yüzseksen gün geçtikten sonra doğan çocuk evlilik içinde ana rahmine düşmüş sayılır. Yine evliliğin sona ermesinden itibaren en fazla üçyüz gün içinde doğan çocuk da evlilik içinde ana rahmine düşmüş sayılır. Bu hallerde kocanın baba olmadığını ispat yükü davacıya aittir (TMK m. 287).

Soybağının tespiti noktasında DNA testi %99,8 oranında doğru sonuç sağlamakta olup bu şekilde uyuşmazlık kesin olarak çözülmektedir. Nitekim TMK madde 284 " Taraflar ve üçüncü kişiler, soybağının belirlenmesinde zorunlu olan ve sağlıkları yönünden tehlike yaratmayan araştırma ve incelemelere rıza göstermekle yükümlüdürler. Davalı, hâkimin öngördüğü araştırma ve incelemelere rıza göstermezse, hâkimin, durum ve koşullara göre bundan beklenen sonucu, onun aleyhine doğmuş sayabilir." şeklindedir. Söz konusu maddeden de anlaşılacağı üzere taraflar ve üçüncü kişiler soybağının belirlenmesi noktasında zorunlu olan ve sağlık yönünden tehlike yaratmayan araştırma ve incelemelere rıza göstermekle yükümlüdür.

bb) Evlenmeden önce veya ayrı yaşama sırasında ana rahmine düşme

Çocuk, evlenmeden önce veya ayrı yaşama sırasında ana rahmine düşmüşse, davacının başka bir kanıt getirmesi gerekmez (TMK m.288/I). Ancak, gebe kalma döneminde kocanın karısı ile cinsel ilişkide bulunduğu konusunda inandırıcı kanıtlar varsa, kocanın babalığına ilişkin karine geçerliliğini korur (TMK m.288/II).

 C- Hak Düşürücü Süre

Koca, doğumu ve baba olmadığını veya ananın gebe kaldığı sırada başka bir erkek ile cinsel ilişkide bulunduğunu öğrendiği tarihten başlayarak bir yıl içinde davayı açmak zorundadır (TMK m. 289/I). Çocuk, ergin olduğu tarihten başlayarak en geç bir yıl içinde dava açmak zorundadır (TMK m.289/II).

D- Diğer İlgililerin Dava Açma Hakkı

Diğer ilgililerin dava açma hakkı TMK m. 291'de düzenlenmiş olup Anayasa Mahkemesi'nin 23.1.2024 tarihli ve E:2023/135, K:2024/ 18 sayılı kararı ile TMK'nun 291.maddesinin birinci fıkrasında yer alan "baba olduğunu iddia eden kişi" ibaresi kaldırılmıştır. Söz konusu Anayasa Mahkemesi kararının Resmi Gazete'de yayınlanmasından başlayarak 9 ay sonra (6.12.2024) yürürlüğe gireceği hüküm altına alınmıştır.

 

                                                                                                                           Av. Gülsüm ESER